GPSR i projekt ustawy o ogólnym bezpieczeństwie produktu

W niniejszym newsletterze chcemy poinformować Państwa o nadchodzących zmianach przepisów, które dotyczą ogólnego bezpieczeństwa produktów.

Z dniem 13 grudnia 2024 roku wchodzą w życie przepisy dotyczące bezpieczeństwa produktów, czyli Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2023/988 z dnia 10 maja 2023 roku w sprawie ogólnego bezpieczeństwa produktów, zmieniające rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1025/2012 i dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2020/1828 oraz uchylające dyrektywę 2001/95/WE Parlamentu Europejskiego i Rady i dyrektywę Rady 87/357/EWG („Rozporządzenie GPSR”) (General Product Safety Regulation – GPSR).

Głównym celem Rozporządzenia GPSR jest poprawa funkcjonowania rynku wewnętrznego Unii Europejskiej, przy równoczesnym zapewnieniu wysokiego poziomu ochrony konsumentów oraz podniesienie standardów jakości towarów wprowadzanych na rynek.

Przepisy Rozporządzenia GPSR zastępują dotychczasową Dyrektywę o Ogólnym Bezpieczeństwie Produktów (General Product Safety Directive – GPSD) z 2001 roku, wprowadzając jednocześnie bardziej rygorystyczne i kompleksowe zasady dostosowane do współczesnych realiów rynkowych.

Rozporządzenie GPSR wprowadza nowe Standardy Bezpieczeństwa, którymi są:

1. zasada ostrożności, która powinna być szeroko stosowana przez wszystkie strony zainteresowane w zakresie bezpieczeństwa produktów;
2. ustalenie szczególnych obowiązków w zakresie bezpieczeństwa produktów zarówno dla przedsiębiorców a w szczególności dostawców e-commerce;
3. wzmocnione wymogi dotyczące identyfikowalności produktów;
4. określenie aspektów, które należy wziąć pod uwagę przy ocenie bezpieczeństwa produktów, w tym w przypadku nowych technologii;
5. zgłaszanie wypadków władzom przez przedsiębiorstwa;
6. wzmocnione zasady nadzoru rynku;
7. szczególne zasady dotyczące sposobu postępowania w przypadku wycofania produktu z rynku, w tym obowiązkowy szablon powiadomienia o wycofaniu i prawo konsumentów do zadośćuczynienia.

Rozporządzenie GPSR swoim zakresem obejmuje wszystkie produkty nieżywnościowe, takie jak zabawki, elektronika, meble czy tekstylia, zaś celem wprowadzanych regulacji jest zapewnienie, że towary są bezpieczne dla konsumentów. Rozporządzenie GPSR ma zastosowanie do każdego produktu, który jest udostępniony na rynku Unii Europejskiej, niezależnie od tego, czy jest nowy, używany, naprawiony czy odnowiony, również w odniesieniu do sprzedaży na odległość.

Rozporządzenia GPSR dotyczy wszystkich firm, które wprowadzają na rynek produkty nieżywnościowe. Tak więc każdy przedsiębiorca, który produkuje, importuje czy też sprzedaje produkty określone w Rozporządzeniu GPSR na terenie Unii Europejskiej, musi przestrzegać nowych wymogów. W szczególności przepisy Rozporządzenia GPSR skierowane są do:

1. Producentów – muszą oni zapewnić, że ich produkty spełniają standardy bezpieczeństwa i są odpowiednio oznaczone;
2. Importerów – ponoszą oni odpowiedzialność za wprowadzenie do obrotu produktów spoza Unii Europejskiej, które muszą być zgodne z regulacjami;
3. Dystrybutorów i sprzedawców – są oni zobowiązani do monitorowania i upewnienia się, że produkty, które sprzedają, spełniają wszystkie wymogi GPSR, w tym te dotyczące bezpieczeństwa.

Rozporządzenie GPSR wprowadza również wymóg posiadania osoby odpowiedzialnej za produkt na terenie Unii Europejskiej. Oznacza to, że każdy produkt musi mieć wskazaną osobę lub podmiot, który będzie odpowiedzialny za jego zgodność z przepisami, a jej dane muszą być dostępne na opakowaniu, produkcie lub w instrukcji obsługi.

Kluczowymi wymogami Rozporządzenia GPSR są:

1. Osoba odpowiedzialna w Unii Europejskiej – każdy produkt musi mieć wyznaczoną osobę lub firmę odpowiedzialną za jego zgodność z przepisami. Informacje o tej osobie muszą być widoczne na produkcie, opakowaniu oraz w dokumentacji (np. instrukcji obsługi);
2. Ostrzeżenia i informacje o bezpieczeństwie – każdy produkt musi posiadać widoczne ostrzeżenia dotyczące bezpieczeństwa oraz informacje o właściwym użytkowaniu, umieszczone na produkcie, opakowaniu i w instrukcji. Ostrzeżenia te muszą być dostępne w języku kraju, w którym produkt jest sprzedawany;
3. Oznakowanie i identyfikacja – produkty muszą być oznaczone numerem seryjnym, partią lub innym identyfikatorem, który umożliwia ich śledzenie. Najczęściej stosowane identyfikatory to numery GTIN i EAN;
4. Dokumentacja produktu – przedsiębiorcy muszą dostarczyć kompletną dokumentację, która obejmuje m. in. arkusze informacyjne, instrukcje montażu, poradniki użytkownika oraz informacje dotyczące bezpieczeństwa.

Osoba odpowiedzialna, to podmiot, który ma obowiązek zapewnienia zgodności produktów z wymaganiami bezpieczeństwa, które zostały określone w Rozporządzeniu GPSR. Osoba odpowiedzialna, może wprowadzić produkt do obrotu w Unii Europejskiej w sytuacji gdy posiada miejsce zamieszkania czy też siedzibę w Unii Europejskiej. Odpowiada ona za zadania określone w art. 4 ust 3 rozporządzenia (UE) 2019/1020 w odniesieniu do produktu, tj.:

1. weryfikuje sporządzenie deklaracji zgodności Unii Europejskiej lub deklaracji właściwości użytkowych i dokumentacji technicznej, przechowuje deklarację zgodności lub deklarację właściwości użytkowych do dyspozycji organów nadzoru rynku oraz zapewnia tym organom dostęp do dokumentacji technicznej na żądanie;
2. przedstawia organowi wszystkie informacje i dokumenty konieczne do wykazania zgodności produktu w języku łatwo zrozumiałym dla tego organu;
3. jeżeli ma powody, by przypuszczać, że dany produkt stwarza ryzyko, informuje o tym organy nadzoru rynku;
4. podejmuje współpracę z organami nadzoru rynku, w tym, na uzasadniony wniosek, upewniając się, że podjęte zostaną natychmiast niezbędne działania naprawcze w celu usunięcia niezgodności z wymaganiami określonymi w unijnym prawodawstwie harmonizacyjnym mającym zastosowanie do danego produktu lub w celu ograniczenia ryzyka, jakie stwarza dany produkt.

Osobą odpowiedzialną może być producent, importer, dystrybutor lub każda inna osoba, która wprowadza produkt na rynek Unii Europejskiej.

Do najważniejszych obowiązków ciążących na osobie odpowiedzialnej należą:

1. zapewnienie, że produkty są zgodne z wymaganiami bezpieczeństwa określonymi w rozporządzeniu GPSR oraz że zostały poddane odpowiednim procedurom oceny zgodności;
2. posiadanie dokumentacji technicznej, która pozwala na ocenę zgodności produktu z wymogami bezpieczeństwa;
3. oznakowanie produktów w sposób umożliwiający identyfikację oraz śledzenie ich pochodzenia;
4. reagowanie na wszelkie stwierdzone ryzyka związane z produktami, w tym informowanie właściwych organów nadzorczych i w razie potrzeby podejmowanie działań korygujących;
5. zapewnienie, że produktowi towarzyszą właściwe instrukcje obsługi oraz informacje o ryzyku, które mogą wystąpić podczas użytkowania.

Przechodząc do kwestii związanej ze sprzedażą produktu za pośrednictwem Internetu, to należy zaznaczyć, iż prezentowana oferta musi zawierać imię i nazwisko (lub nazwę firmy), zarejestrowaną nazwę handlową lub zarejestrowany znak towarowy producenta oraz adres pocztowy i elektroniczny, pod którym można się z nim skontaktować. W sytuacji gdy producent jest spoza Unii Europejskiej, należy podać osobę/podmiot, który jest odpowiedzialny na terenie Unii Europejskiej.

Tak jak już zostało to wskazane po 13 grudnia 2024 roku każda oferta musi mieć uzupełnione dane producenta, a ich brak spowoduje, iż sprzedaż produktu jest niezgodna z obowiązującym prawem. Na właścicielu sklepu spoczywa również obowiązek zawarcia prócz informacji umożliwiających identyfikację produktu (zdjęcie oraz opis), wszelkie ostrzeżenia na temat bezpieczeństwa, które powinny być dobrze widoczne na opakowaniu, a w sytuacji gdy jest to niemożliwe, zawarte w dołączonym dokumencie i przedstawione w czytelnej formie.

Przepisy Rozporządzenia GPSR do polskiego prawodawstwa ma implementować ustawa o ogólnym bezpieczeństwie produktów, której obecnie projekt jest na etapie opiniowania. Projektowana ustawa ma zastąpić dotychczasową ustawę z dnia 12 grudnia 2003 roku o ogólnym bezpieczeństwie produktów, która implementowała przepisy dyrektywy 2001/95/WE1 do krajowego porządku prawnego. Na dzień dzisiejszy należy zasygnalizować, iż ustawodawca w nowej ustawie przewiduje kary administracyjne wpisane w dwudziestu dwóch oddzielnych artykułach ustawy w kwotach od 40.000 zł do 1.000.000 zł w zależności od uchybienia. Podkreślić należy również, że organami nadzoru rynku w obszarze ogólnego bezpieczeństwa produktów będą Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów oraz Wojewódzcy Inspektorzy Inspekcji Handlowej.

Bezpieczeństwo produktów będzie regulowane na poziomie unijnym, natomiast na poziomie krajowym pozostanie wyłącznie egzekucja tych przepisów przez właściwe organy i oczywiście potencjalne nakładanie kar finansowych, które ulegają znacznemu zwiększeniu. 

Istotnymi kwestiami, które są związane z niniejszą regulacją jest to, że:

1. odnosi się ona właściwie do każdego produktu, który jest przeznaczony dla konsumenta (z wyjątkami omówionymi powyżej). Zaznaczyć należy również to, że regulacja nie dotyczy wyłącznie sprzedaży do konsumenta bowiem dotyczy ona każdej sprzedaży, której przedmiotem jest produkt przeznaczony finalnie dla konsumenta;
2. proponowane przepisy krajowe w większości odwołują się do regulacji unijnej w związku z czym najistotniejszą kwestią, z którą się należy zapoznać w treści projektu ustawy o ogólnym bezpieczeństwie produktów to kary finansowe bowiem przykładowo – przedmiotowe rozporządzenie nakłada na dystrybutora obowiązek sprawdzenia czy producent lub importer dochował wszystkich wymogów bezpieczeństwa określonych w rozporządzeniu. W sytuacji nie podjęcia takich działań i dokonywania dystrybucji produktu, który nie jest zgodny z rozporządzeniem grozi dystrybutorowi kara finansowa do 500.000 zł.