Informujemy, że Sejm przyjął w czwartek 23 maja br. ustawę o ochronie sygnalistów, której celem jest ochrona osób zgłaszających naruszenie prawa niezależnie od podstawy i formy świadczenia pracy lub pełnienia służby. Nowe regulacje implementują dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady UE, która powinna być wprowadzona przez kraje członkowskie UE do 17 grudnia 2021 r. W załączeniu do maila przesyłamy uchwalony projekt ustawy.
Przypominamy, że głównymi celami ustawy jest ochrona interesu wspólnego, dobre imię pracodawcy, ochrona współpracowników. Sygnalistą wg projektu ustawy jest osoba zgłaszająca nieprawidłowości w związku z zatrudnieniem, ktoś, kto alarmuje o naruszeniach prawa i ma do tego uzasadnioną podstawę. Sygnalistą, któremu przysługiwać będzie ochrona będzie mógł zostać pracownik, ale też były pracownik, funkcjonariusz, żołnierz zawodowy, zleceniobiorca, stażysta czy wolontariusz. Ustawa nie wprowadza obowiązku dokonywania zgłoszeń. Każdy sygnalista będzie sam decydował, czy chce dokonać zgłoszenia czy nie – ale jeśli się na to zdecyduje, będzie chroniony. Pracodawca (który spełnia warunki wskazane w Rozdziale 3 projektu ustawy) będzie musiał opracować procedurę zgłoszeń wewnętrznych, która określi zasady przyjmowania takich zgłoszeń i stworzyć kanały do ich przyjmowania. Pozostali pracodawcy mogą takie procedury opracować dobrowolnie.
Podczas prac posłowie wprowadzili do ustawy kilka zmian. Chodzi m. in. o dodanie przepisów regulujących whistleblowing w grupach kapitałowych. Nowe przepisy mają zapewnić podmiotom należącym do grup kapitałowych możliwość wdrożenia wspólnej procedury zgłoszeń wewnętrznych. Przy wyborze takiego rozwiązania nadal pozostaną one jednak objęte ustawowym obowiązkiem zapewnienia zgodności wykonywanych czynności z ustawą o ochronie sygnalistów.
Poprawki nie objęły natomiast najbardziej kontrowersyjnych kwestii. Chodzi m.in. o katalog naruszeń, które mogą być przedmiotem zgłoszenia sygnalisty. Rząd na ostatniej prostej uzupełnił go m.in. o prawo pracy. To nie spodobało się organizacjom reprezentującym pracodawców i przedsiębiorców. Krytyczne uwagi przedstawił też główny inspektor pracy. W swojej opinii wyraził obawy, że wszystkie skargi pracownicze wpływające do Państwowej Inspekcji Pracy (PIP) będą musiały być rozpatrywane w trybie ustawy o ochronie sygnalistów, co nie było celem dyrektywy. Zwrócił też uwagę na istniejące ryzyko, że przyjęte rozwiązania będą wykorzystywane w sporach pracowniczych jedynie w celu objęcia szerszą ochroną i spowodują znaczne zwiększenie liczby skarg wpływających do PIP, także w przypadkach mających charakter sporny, w których inspektor ma ograniczone możliwości działania.
Nowe rozwiązania mają wejść w życie po trzech miesiącach od ogłoszenia w Dzienniku Ustaw. Przepisy o zgłoszeniach zewnętrznych zaczną obowiązywać po sześciu miesiącach od ich ogłoszenia. Teraz ustawą zajmie się Senat.
W razie pytań, pozostajemy do dyspozycji.
Zespół Kancelarii Kulczycki, Puławska s. c.